افت تولیدات زراعی ثمره سدهای خالی/ بی‌آبی کشت تابستانه را بر باد داد
کاهش نزولات آسمانی و تهی شدن ذخایر آبی سدهای گلستان، میزان تولیدات زراعی و درآمد کشاورزان را کاهش داده است.
به گزارش صحرانیوز ، کاهش نزولات آسمانی و خشکسالی بر حوزه‌های مختلف زندگی از جمله کشاورزی تأثیر گذاشته و گلستان به دلیل برخورداری از حدود نیم میلیون هکتار اراضی زراعی از جمله استان‌هایی است که بیش از همه از این امر متأثر است.
کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، کاهش دبی آب چاه‌ها، خشک شدن قنوات و چشمه سار‌ها و خشک شدن رودخانه‌های قره سو گرگانرود از جمله پیامد‌های خشکسالی است.
فارغ از موارد یاد شده ۱۴ سد و ده‌ها آب بندان در استان به سبب کاهش نزولات آسمانی ذخیره آبی مناسبی ندارند و حتی تعدادی از این سازه‌ها کاملاً خشک شده که این موارد به صورت مستقیم در حوزه کشاورزی استان تأثیر می‌گذارد.
ویژگی اقلیمی گلستان به نحوی است که کشت تابستانه از قبیل سویا، پنبه و ذرت علوفه‌ای نیازمند آبیاری بوده و یکی از عمده‌ترین منابع، آب سدها، آب بندان‌ها و روان آب‌های سطحی است که کشاورزان گلستانی امسال از آن بی‌بهره هستند.
این موضوع علاوه بر کاهش سطح زیر کشت اراضی، میزان عملکرد در واحد سطح را هم به شکل محسوسی کاهش داده است.
هرچند مدیران استانی به کشاورزان متذکر شده‌اند سطح زیر کشت خود را در برخی از محصولات تا ۵۰ درصد کاهش دهند، اما شواهد حاکی از آن است که این عدد نهایتاً به ۲۰ درصد نمی‌رسد و بخش زیادی از کشاورزان به سبب مشکلات معیشتی و اقتصادی همچنان به کشت محصولات همیشگی ادامه داده‌اند.
تولید کاهش یافت
عبدالرحمان قرنجیک یکی از کشاورزان حاشیه رودخانه قره‌سو است که سال‌ها به کشت صیفی‌جات مشغول است در این خصوص گفت: حدود سه هکتار زمین در ۱۰۰ متری رودخانه دارم که سال‌ها با استفاده از یک پمپ آن را آبیاری می‌کردم.
او افزود: در تیرماه امسال، رودخانه قره سو کاملاً خشک شد و حتی یک قطره آب برای آبیاری زمین وجود ندارد.
قرنجیک بیان کرد: در سال‌های گذشته عایدی ناشی از کشت صیفی جات کفاف زندگی خانواده من و برادرهایم را می‌داد، اما امسال تولید در مزرعه بسیار پایین است و حتی هزینه بذر و کارگر را هم تأمین نمی‌کند.
به گفته این کشاورز گلستانی در صورت حمایت از کشاورزان می‌توانیم در سال‌های کم آبی زمین را استراحت دهیم، اما چون دولت حمایت نمی‌کند مجبور هستیم در سال خشک هم به کشت بپردازیم.
یک کشاورز شهرستان علی آبادکتول هم گفت: امسال ذخیره آب بندان‌های منطقه به حداقل ممکن رسیده و اگر در ادامه شاهد بارندگی نباشیم شالیزار‌ها خشک خواهد شد.
مراد دیلم افزود: در سال‌های گذشته هم دچار کم‌آبی بودیم، اما بی آبی امسال کم‌سابقه است و حتی در مرحله قبل از خوشه بندی، شالی‌ها دچار خسارت شده‌اند.
توسعه آبیاری‌های نوین
یک کارشناس زراعت هم گفت: با توجه به خشکسالی امسال، از همان ابتدا مشخص بود که محصولات پرآب طلب دچار مشکل خواهند شد.
رقیه جمالی نژاد افزود: هنگامی که پیش بینی‌ها حکایت از کاهش شدید بارش دارد باید برنامه‌های ترویجی جهاد برای تغییر نوع کشت افزایش یابد تا کشاورزان به سوی محصولات جایگزین بروند.
او گفت: توسعه آبیاری‌های نوین و استفاده از پساب‌های تصفیه شده از جمله مواردی است که می‌تواند در دوره خشکسالی مورد توجه کشاورزان و مسئولان باشد.
به گفته جمالی نژاد یکی از دلایلی که کشاورزان علیرغم کم‌آبی به کشت شالی ادامه می‌دهند قیمت بالای آن است و اگر دولت سایر قیمت‌ها را به نسبت تورم افزایش دهد گرایش کشاورزان به کشت‌های دیگر افزایش خواهد یافت.
او از پیش‌بینی کاهش تولید و خسارت به کشاورزان در محصولات تابستانه امسال خبر داد.
ذخایر سدها ۳۰ درصد کمتر از سال گذشته
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان هم گفت: از اول مهر ۱۳۹۹ لغایت ۳۱ تیر ۱۴۰۰ در گلستان بر مبنای ایستگاه‌های شرکت آب منطقه‌ای مقدار بارندگی تجمعی متوسط ۳۱۶ میلی متر بوده که نسبت به آمار بلندمدت با ۴۴۲ میلی متر، ۲۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
سید محسن حسینی افزود: روان آب اندازه گیری شده در ایستگاه‌های شاخص رودخانه‌های اصلی استان هم، ۲۸ درصد کاهش را نسبت به آمار دوره بلندمدت نشان می‌دهد.
حسینی با اشاره به بارش‌های اخیر در استان گفت: تا تاریخ دهم مردادماه، ذخیره آبی سدها ۵۵.۷۵ میلیون مترمکعب است که ۲۲.۸ درصد حجم کل سدها را تشکیل می‌دهد در صورتی که در مدت مشابه سال قبل ۱۱۹.۸ میلیون مترمکعب معادل ۴۸.۸ درصد آب پشت سدها وجود داشت.
طبق گفته او تنها هشت درصد سد گلستان، یک درصد سد کوثر، ۶.۳ درصد سد بوستان، ۲.۸ درصد وشمگیر، ۲۷.۱ درصد نگارستان، ۸.۸ درصد سد شهید ایمری، ۴.۲ درصد سد شهید قربانی، ۱۳.۳ درصد سد شهید دستغیب، ۱۰ درصد کرند، ۲۸ درصد دانشمند، ۲۲.۴ درصد اینچه برون، ۸۴ درصد آلماگل و ۵۴ درصد آلاگل آب دارد و سد شهید چمران هم خشک شده است.
او توضیح داد: سدهای بزرگ مخزنی سازه‌هایی هستند که در نگاه کلی در فصل‌های پاییز و زمستان، عمده روان آب رودخانه‌ها را جمع آوری و در فصل‌های بهار و تابستان در اختیار بخش کشاورزی و آبزی پروری قرار می‌دهند و در صورت کاربری شرب و صنعت، در کل سال عملیات توأمان آبگیری و مصرف انجام می‌شود.
حسینی بیان کرد: در استان علاوه بر ۱۴ سد بزرگ، سه سد تنظیمی لاستیکی در مسیر گرگانرود به نام‌های گنبد، دیگچه و خواجه نفس احداث شده و در دست بهره برداری است.
او گفت: مدیریت سدها عملیاتی چند وجهی است و مسائل گوناگونی در آن دخیل هستند لذا از سال ۱۳۸۶ در راستای هماهنگی و بهره وری سهم آب کشاورزی سدهای استان گلستان، کمیته‌ای تحت عنوان «کمیته هماهنگی توزیع آب سدها» در شرکت آب منطقه‌ای استان شکل گرفته که شامل یک «کمیته استانی» و چند «کمیته محلی» است.
طبق گفته حسینی در سال گذشته حدود ۷۰ میلیون آب از سدها رهاسازی شده که حدود ۱۵ درصد در بخش پرورش ماهی و حدود ۸۵ درصد در بخش زراعت مورد استفاده قرار گفت.
سطح زیرکشت کاهش یافت
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان هم در خصوص کشت تابستانه گفت: به دلیل کاهش بارندگی و آورده آبی رودخانه‌ها و کاهش ذخیره آب‌بندان‌ها، سطح زیر کشت محصولات تابستانه کاهش یافت.
محمدرضا عباسی افزود: در سال گذشته ۹۷ هزار و ۷۰۰ هزار هکتار برنج کشت شده بود که امسال به ۶۷ هزار هکتار رسید و پیش‌بینی تولید ما ۴۲۰ هزار تن است در حالی که این رقم در سال گذشته ۶۵۰ هزار تن بود.
او افزود: همچنین امسال ۱۷ هزار هکتار پنبه کشت شد که در سال گذشته این رقم ۲۱ هزار هکتار بود و میزان عملکرد هم از ۲هزار و ۲۰۰ تن در هکتار به هزار و ۹۰۰ تن در هکتار رسید.
عباسی گفت: در سال گذشته ۱۵ هزار هکتار سویا کشت شد که امسال به ۱۲ هزار و ۶۰۰ هکتار رسیده و میزان عملکرد هم هزار و ۸۰۰ تن در هکتار است، در حالی که در سال گذشته این عدد دو هزار و ۲۰۰ تن بود.
او توضیح داد: به دلیل کاهش ۴۰ درصدی بارندگی به کشاورزان توصیه شد که سطح زیر کشت برنج خود را تا ۵۰ درصد کاهش دهند و گیاهانی با نیاز آبی کمتر مانند سویا و کنجد بکارند، اما آن‌ها از این امر تبعیت نکردند.
عباسی گفت: در ادامه اراضی این کشاورزان دچار مشکل شد و حدود ۱۰ درصد تاکنون خشک شده و به بخشی از اراضی هم خسارت وارد شده است.
او با بیان اینکه کاهش بارندگی، میزان عملکرد را هم کاهش می‌دهد، افزود: به کشاورزان توصیه کردیم به جای کشت شالی به کشت محصولات کم آب طلب مانند مانند ذرت علوفه‌ای روی بیاورند که در برابر تنش کم آبی مقاومت بیشتری دارد، اما آن‌ها منافع خود را در نظر گرفته و به سمت کشت برنج رفتند.
با توجه به شرایط خشکسالی حاکم بر گلستان لازم است الگوی کشت صحیح مطابق با تغییر اقلیم تدوین شده و در اختیار کشاورزان قرار گیرد تا علاوه بر کاهش ضرر و زیان در این بخش، به منابع آبی هم خسارت کمتری وارد شود.
